Datum: 18 januari 2015
Download PDF
/
1. Inleiding
Als je vandaag op wil komen voor een bijbelse visie op huwelijk, als je ervoor kiest om trouw te blijven aan je partner ook als het niet langer meer klikt, als je terughoudend bent om seks voor het huwelijk te hebben, als je ervoor kiest om niet samen te wonen, dan ben je niet meer van deze tijd; dan kom je voor veel mensen van een andere planeet. Want het huwelijk is al lang niet meer de enige samenlevingsvorm. Je kunt een lat-relatie hebben (apart wonen en toch iets samen hebben), een visiting-relatie (waar je elkaar af en toe bezoekt), een relatie met 2 personen, met 3 zelfs. En vele andere vorm zijn er vandaag mogelijk. Kies een vorm die bij je verlangens en ambities past.
Ik las het verhaal van een vrouw die geen vaste relatie meer had, daar was ze niet zo goed in, maar ze voelde haar biologische klok tikken en wilde graag haar moederwens nog een keer vervullen. Een vaste relatie wilde ze niet. Seks met een hetero ook niet, want stel dat hij verliefd zou worden. En ze kwam uit bij een homostel, dat ook een kind wilde hebben. Zo had ze twee kinderen ter wereld gebracht. Van elke man een. Beide kinderen waren een paar dagen bij haar en dan weer een paar dagen bij de twee vaders. Tot volle tevredenheid van ieder. Maar of dit tot volle tevredenheid van de kinderen was, daar hoor je niemand over.
Dat het klassieke gezin een hoeksteen van de samenleving is lijkt totaal verouderd. Sinds de seksuele revolutie van de jaren zestig is er zoveel veranderd. Niet langer laat men zich lijden door wat de Bijbel of wat de Kerk zegt, maar veel meer staan zelfontplooiing en vrijheid centraal. Helpt een relatie mij om te groeien als mens, om mij zelf te kunnen ontplooien of niet. Dat is het criterium. Niet langer wil men levenslang gebonden zijn aan een en dezelfde partner. Het is soms een hele schok om te ontdekken dat vooraanstaande mensen in de politiek, cultuur of bedrijfsleven, soms een hele serie van relaties of zelfs huwelijken achter de rug hebben.
En niet te vergeten de gevolgen van het feit dat seks losgekoppeld is van een duurzame relatie van liefde en trouw, dat maakt het er ook niet gemakkelijker op. U weet nog wel dat de overheid reclame had van SIRE voor jongeren van rond de 15 jaar: vrij veilig, was de slogan. Ze moesten leren wanneer ze een condoom moesten gebruiken. Maar een relatie opbouwen en onderhouden, dát werd ze niet geleerd. En je hoeft de TV maar aan te zetten, of op internet te surfen, of je wordt wel geconfronteerd met seks. De pornoficatie van onze cultuur wordt dat genoemd. In elk tijdschrift dat gericht is op jongeren gaat het wel over seks; 20% van de inhoud gaat daarover. Een jongen wil heus wel met een meisje naar bed, maar dan ook helemaal voor haar kiezen? Nee, seks wel, maar dat niet. Alsof seks alles is. Alsof er niet meer in het leven is als seks. Respect voor de ander, liefde en trouw, dat gaat het vaak niet over.
En weet u, het laat ons als christelijke gemeente ook niet onberoerd. Ook wij hebben te maken met huwelijken die niet goed lopen; relaties die op een scheiding uit liepen, met alle gevolgen van dien, niet in de laatste plaats voor de kinderen. Dertig procent van de huwelijken strandt weer. Achttien procent van gezinnen zijn eenoudergezinnen. En aan de andere kant: sommigen vinden geen partner, terwijl ze er zo hevig naar verlangen.
Gemeente, hoe kan in zo’n tijd, het zevende gebod ons de weg wijzen en verder helpen?
2. Betekenis
Als we wat meer inzoomen op het gebod, dan valt op dat het in de HSV verschillend vertaald is. In Ex. 20 staat: ‘u zult niet echtbreken’. En ‘echt’ is Oudnederlands voor ‘huwelijk’. Dat betekent zoiets als: je moet je huwelijk niet laten breken. Dan lijkt het op: je moet niet scheiden. Maar dat is niet de eerste betekenis. In Deut. 5 wordt hetzelfde gebod zo vertaald: ‘u zult geen overspel plegen’. En dát is de letterlijke betekenis van het Hebreewse werkwoord na’af. God vraagt van zijn volk dat het geen overspel plegen zal. En overspel betekent: dat je een intieme of seksuele relatie aangaat met iemand die getrouwd of verloofd is. En dat betekent twee dingen.
2a. Je naaste
In de eerste plaats dat je het huwelijk van je naaste niet breekt. Je naaste. Dat is steeds de focus van de Tien Woorden. Het zesde gebod beschermt het leven van je naaste, het zevende het huwelijk van je naaste, het achtste het bezit van je naaste en het negende de goede naam van je naaste. Het gebod wil in de eerste plaats het huwelijk van je naaste beschermen, want dat kan kapot gemaakt worden. Hoe? Je kunt het huwelijk van je naaste kapot maken door seks te hebben met de echtgenoot van je naaste. En dat gebod geldt voor iedereen. Of je nu getrouwd bent of niet, je mag het huwelijk of de relatie van een ander niet in gevaar brengen. En daarbij is het hebben van seks een expliciete grens. Maar daarvoor zijn er ook andere manieren waarop dat kan gebeuren. Je kunt sociaal of emotioneel heel intiem met elkaar omgaan, je kunt met iemand flirten, je kunt gevoelens van verliefdheid van de ander voeding geven. Zomaar met iemand op je werk. Of misschien moet je voor de zaak regelmatig op pad. Je gaat op reis met een getrouwde collega en verblijft in hetzelfde hotel. Of als je samen op vakantie gaat. Let er dan op – zegt dit gebod – dat je het huwelijk van de ander niet in gevaar brengt. Pas er voor op dat je niet in situaties komt waarin je een grens kunt overschrijden. Het vlees is zwak. Daarom heeft de Here Jezus in de bergrede ook over de begeerte van iemand anders gesproken. In de begeerte ligt namelijk de ontevredenheid, ontevredenheid met de levenspartner die God je gegeven heeft. Veel problemen beginnen hiermee in ons hart en in onze verbeelding. Het gras bij de ander is altijd groener en beter. Loop niet weg voor de problemen in je eigen relatie! En als je merkt dat je veel voor iemand gaat voelen, kap dat dan af. Maak het bespreekbaar met iemand. Met een goede vriend, ouderling of predikant. Liefst met je eigen man of vrouw. Voor God is het kapot maken van de relatie of huwelijk van een ander net zo erg als het doden van iemand. Het zevende gebod staat immers direct na het zesde gebod.
2b. Jezelf
In de tweede plaats heeft dit gebod ook alles te zeggen over je eigen huwelijk. Ook dat moet je niet in gevaar brengen. Seks hebben buiten je huwelijk, het vreemd gaan, is vaak een laatste gevolg van een proces dat al veel eerder begint. Als je getrouw bent, hoe ziet uw relatie er op dit moment uit? Ken je elkaar echt, of ben je bezig uit elkaar te groeien? Deel je veel met elkaar, of leef je steeds meer je eigen leven? Hoe lang is het geleden dat je samen echt van hart tot hart gesproken hebt over de dingen die je bezig houden? Over je zorgen, je band met God, over je valkuilen, je vreugdes en je verdriet? Wanneer heb je je partner voor het laatst echt een blijk van waardering gegeven? Investeer je nog steeds in elkaar? Daar gaat dit gebod dus ook over. Wat er achter zit, is dat God er veel waarde aan hecht dat je je relatie, je huwelijk, goed houdt en dat je het niet in gevaar brengt. Het verwaarlozen van je partner, het verraad van je echtgenoot voor een ander, dat neemt God hoog op, dat ziet Hij als verraad van je relatie met Hem. Die twee dingen hebben alles met elkaar te maken. En het heeft zo ontzettend veel gevolgen. Flirten, vreemdgaan, schaadt het vertrouwen van de ander en dat is niet zomaar weer hersteld; soms is het onherstelbaar beschadigd. Het heeft ook zoveel consequenties voor de kinderen, als die er zijn. Het conflict van loyaliteit: wie moeten ze geloven, wie kunnen ze nog vertrouwen? Zeker ook als het tot een scheiding komt. Je ziet het vaak ook terug in hun prestaties op school, hoeveel impact een scheiding op hen heeft. Ze voelen zich soms minderwaardig, omdat hun ouders het niet de moeite waard vonden om voor hen bij elkaar te blijven. Ik weet, dat soms een relatie niet te herstellen is en een scheiding onvermijdelijk is, met alle pijn en verdriet die dat met zich meebrengt. Maar wie komt erop voor het belang van de kinderen? Achter dit gebod schuilt de enorme bewogenheid van God, juist omdat Hij weet hoe kwetsbaar wij zijn als mensen, juist omdat Hij als geen ander weet welke de gevolgen zijn van zonde. Juist daarom doet Hij een indringend appel op zijn volk. Wees trouw. Breek het huwelijk van de ander niet. Maak ook je eigen huwelijk niet kapot. Als het niet gaat, alsjeblieft zoek hulp, vecht voor je relatie. En: doe het niet in eigen kracht, vraag de hulp van Gods Geest. Anders gaat het niet.
3. Belang van trouw in je huwelijk
Waarom hecht God nu zoveel waarde aan trouw-zijn in het huwelijk en aan eerbied voor het huwelijk van een ander? Omdat de huwelijksrelatie lijkt op de relatie die wij mensen hebben met God. De trouw die je oefent en leert in je relatie met anderen of met de ander in het kader van een huwelijk, zal ook je relatie met God stempelen. Als je geleerd hebt om trouw te zijn aan die ander, zul je ook weten wat het is om trouw te zin aan God. Als je ontrouw bent aan die ander, zul je veel gemakkelijker ook ontrouw zijn aan God. Daar ligt een verband. De relatie die je hebt met de ander, is net zo exclusief als de relatie met God.
Want als je trouwt met iemand anders, dan treedt je in een relatie die absoluut is, uniek en exclusief. Zo’n intieme relatie heb je als het goed is met niemand anders. Je deelt alles met die ander. En daarin ben je uitermate kwetsbaar. Je geeft jezelf – in alle opzichten – helemaal bloot aan die ander. Die kwetsbaarheid kan makkelijk beschadigd worden. Als je jezelf gegeven hebt, en dan in de steek gelaten wordt, dat gaat niet in de koude kleren zitten. Maar het in een relatie treden met een ander is misschien mooi, maar helemaal niet makkelijk. Je krijgt er veel voor terug, maar je moet er ook veel voor laten. Je wordt gebonden. Je raakt je vrijheid kwijt. Je kunt niet zomaar meer alles doen wat je wilt. Je bent nauw samen met iemand die dingen anders doet, andere verlangens heeft, andere gewoontes en hobby’s. Het gezin waaruit je beiden komt, misschien heel anders. Dat neemt je allemaal mee. Misschien heeft die ander wel een heel ander karakter. Extrovert, terwijl jij heel introvert bent; of omgekeerd. Dat botst soms. In elke relatie moet je een soort middenweg vinden, en daarbij je eigenheid ook weer niet verliezen. Dat vraagt geduld. Wederzijdse aanpassing. Gesprek ook. Met andere woorden: het huwelijk is niet alleen een gave, maar vooral een opgave; een dagelijkse en levenslange leerschool. Liefde en trouw moet je leren en oefenen. Dat gaat met vallen en opstaan. Je moet er samen aan werken. Het kan niet van een kant komen. Je hebt de ander trouw beloofd, niet zomaar voor even, niet alleen in goede dagen, maar ook in kwade dagen, als het allemaal niet zo soepel loopt, of als je relatie niet brengt wat je ervan verwacht. Dan vraagt God dat je trouw blijft.
Dat is vandaag de dag extra moeilijk. We hebben het culturele klimaat tegen. Vroeger waren er hele slechte huwelijken, die toch levenslang stand hielden. De man was aan de drank. Elke vrijdag kreeg hij zijn loon uitbetaald, hij ging ermee naar de kroeg, verdronk het allemaal. Zijn vrouw en kinderen hadden die week weer geen geld om kleding en voedsel te kopen en de huur te betalen. En toch bleven ze bij elkaar. Die vrouw huilde vaak, ze huilde uit bij een vriendin, ze huilde als de ouderling op huisbezoek kwam, maar ze bleven toch bij elkaar. Dat is natuurlijk verschrikkelijk, zo’n huwelijk. En toch is het bij elkaar blijven van die man en die vrouw meer wat God van ons vraagt dan wat vandaag onze intuïtie is: als het moeilijk wordt, stoppen we ermee. Nee, juist als het moeilijk wordt, moet je volhouden. Natuurlijk: die man moest breken met de drank. Zeker. Hij moest zich bekeren, hij moest leren kiezen voor zijn gezin, hij moest zijn verantwoordelijkheid nemen. De ouderling moest hem daar ook op aanspreken, als hij op huisbezoek kwam. Maar: als dat nu niet gebeurde? Zo is het leven. Dat is de gebrokenheid. Soms nemen mensen hun verantwoordelijkheid niet. Soms slaat het leven je met tegenslag op tegenslag. Ook in je huwelijk? Wat dan? Dan vraagt Jezus toch de moeilijke weg van je, de smalle weg van het kruis. Dat is ook waar Paulus over spreekt in Efeze 5. Dan heeft Hij het over de liefde van Christus, die zich zelf helemaal heeft weggecijferd en die zich voor Zijn gemeente heeft overgegeven, die zelfs bereid was om voor haar te sterven. Trouw blijven betekent dan lijden aan je relatie. Dat maakt je afhankelijk van Christus, het brengt je dichter bij Hem.
Want als je naar de Here Jezus kijkt: hoeveel redenen heeft Hij niet gehad om er uit te stappen? Om tegen ons mensen te zeggen: ik stop ermee; als jullie echt niet trouw zijn, dan hoeft het voor mij niet meer. Nee, Jezus bleef op zijn post. Hij bleef trouw tot het bittere einde. Hij gaf zijn relatie met ons niet op, hoezeer wij hem verdriet deden door onze zonde en ontrouw. Hij bleef trouw. Hij vraagt van ons hetzelfde te doen. God verwacht van ons dat wij in onze relaties iets laten zien van zijn belangrijkste eigenschappen: liefde en trouw. Dat geldt voor al onze relaties en zeker ook voor de relatie van het huwelijk, omdat die het diepst gaat. Zoals Hij met ons omgaat, en naar ons toe liefdevol en trouw is, zo wil Hij ook dat wij met elkaar omgaan.
4. Het huwelijk is ook niet alles
We hebben gezien dat het huwelijk voor God belangrijk is; het is een leerschool voor liefde en trouw; het is de plek waar kinderen de eerste beginselen van het geloof en de omgang met God leren. Daar moet je zuinig op zijn. Daar moet je voor knokken. Je moet het huwelijk van een ander en je eigen huwelijk niet in gevaar brengen. Maar ik moet hierin wel iets toevoegen: het huwelijk is mooi (als je iemand vindt en je in de gelegenheid bent om te trouwen), maar het huwelijk is niet alles. Het is niet het hoogste ideaal. Weet u, het is de Here Jezus zelf die leerde dat het huwelijk alleen bij deze aardse werkelijkheid hoort, maar daarna ophoudt te bestaan. De kinderen van deze wereld trouwen en worden ten huwelijk gegeven, maar zij die de nieuwe wereld van God binnengaan zullen niet trouwen en ook niet ten huwelijk gegeven worden. De kinderen van God zullen als engelen zijn in de hemel. (Luc. 20:34-35). Natuurlijk in de nieuwe wereld van God die gaat komen, zul je elkaar herkennen, maar de aardse banden zullen niet meer belangrijk zijn; er is maar een band waar alles omdraait; en dat is de band met Jezus. Hij is het middelpunt van alles. En in Hem vinden de gelovigen hun bestemming en hun voldoening. Iets daarvan zie je ook al in het Nieuwe Testament: het ongehuwd blijven en een leven ten dienste van het Koninkrijk van God wordt als hoogste ideaal gezien. Gezin en huwelijk zijn belangrijk, maar ze zijn niet alles. Neem dat mee, als je niet getrouwd bent, als je misschien wel tegen wil en dank ‘single’ bent. Omdat je niemand vond of omdat je anders geaard bent en valt op mensen van hetzelfde geslacht. Je bent misschien wel verdrietig, maar je bent echt niet zielig. Je wordt je een hoop moeite en zorgen bespaart. Je hebt meer tijd voor God. Misschien is dat wel wat God met je leven wil: dat je een hechte band met Hem hebt; dat je zielsveel van Hem houdt; dat Hij veel aan je kwijt kan. En dat Hij daarmee via jou ook weer anderen zegent. Ik hoop en bid dat je in de kring van de gemeente wel echte vriendschappen op kunt doen; dat er mensen zijn met wie je van hart tot hart kunt praten. Want voor ons allemaal geldt: liefde en trouw moet je leren. We hebben mensen om ons heen nodig die ons daarbij helpen; die ons corrigeren, zodat we niet doorslaan; relaties waarin wij leren trouw te zijn. Want dat is altijd winst voor onze relatie met God.
5. Slot
Laten we die liefde en trouw ook als gemeente naar elkaar oefenen. Laten we mild zijn naar mensen, bij wie het huwelijk stuk brak. Vriendelijk naar alleenstaanden. Liefdevol naar mensen die worstelen met hun geaardheid. Laten we oefenen en elkaar aanscherpen om met de ogen van de Here Jezus naar anderen te kijken. Zoals Hij genadig is naar ons toe, laten wij die houding ook naar elkaar hebben. En vooral: laten we voor elkaar bidden! Bid samen voor je huwelijk. Bid voor het huwelijk van anderen. Bid voor degenen die nooit een partner vonden. Ook dat kan een hele worsteling zijn. Ook met je seksualiteit. Waar moet je met die verlangens dan naartoe? Het verlangen een partner of naar een gezin? Bid om kracht en hulp van God. Hij wil ons hierbij helpen.
Als het niet meer vanzelf gaat, grijp dan in. Volg een marriage course. Ga naar een relatietherapeut. Zoek contact met een van de ouderlingen of met ons als predikanten. Het pastoraat is er ook voor dit soort dingen. We kunnen op zijn minst samen delen, luisteren, bidden. We zijn dat aan God en elkaar verplicht om voor het huwelijk te vechten.
Amen.