Datum: 14 maart 2021
Download PDF
/
1. Als het toch niet lukt
Je wordt er niet vrolijker van als je door een straat loopt en allerlei winkelpanden leeg ziet staan. Winkels en ondernemers die het niet meer redden. De coronacrisis krijgt ook op deze manier een gezicht. Je zult maar ondernemer zijn en het hoofd niet boven water kunnen houden. Ondanks de steun die er misschien is. Geen omzet. Geen inkomen. Vaste kosten lopen door. Hoe creatief je ook bent, als de crisis voortduurt, houdt het een keer op. En moet je misschien wel de stekker uit je bedrijf trekken. Geen gemakkelijke keus natuurlijk. Als je jarenlang iets hebt opgebouwd, er veel geld in hebt geïnvesteerd. Dan is het geweldig moeilijk, als je voor de vraag komt te staan: ga ik nog door of stop ik er mee. Moet ik niet het moment voor zijn, dat de schuldeisers komen en zaak failliet wordt verklaard. Je probeert de beslissing voor je uit te schuiven, maar het einde lijkt onafwenbaar.
2. Een vruchteloze onderneming
Een vruchteloze onderneming. Dat is waar de gelijkenis van Jezus over gaat. Een klein bedrijf dat verliest draait. Het gaat over een wijnboer die in zijn wijngaard ook een vijgenboom heeft geplant. Misschien wel meerdere, maar Jezus heeft het over een. Deze vijgenboom staat symbool voor de rest van de onderneming. En deze vijgenboom brengt geen vrucht voort. En dat is merkwaardig. Want als één boom weinig nodig heeft, dat is het een vijgenboom. Deze boom doet het zelfs goed in een rotsachtige bodem, een beetje water en wat zon, meer heeft de vijgenboom niet nodig. En bovendien, de vijgenboom staat in een wijngaard, hij wordt dus goed verzorgd. Aan alle randvoorwaarden is voldaan. Vreemd dus dat de boom geen vrucht draagt. Want als een vijgenboom het ergens niet doet, dan doet geen enkele boom het.
Vijgenbomen staan erom bekend dat ze meerdere keren per jaar vrucht dragen. Het is een boom met grote bladeren. Geliefd, omdat je er onder heerlijk kon schuilen tegen de zon. In november/december vallen de bladeren af, maar in januari komen de knoppen al, en in de vroege lente van februari en maart zijn de eerste vijgen er al. Deze vroege vijgen werden onrijp gegeten. Lekker zoet is de vrucht. En dan in mei komen de zomerknoppen en vallen de vroege vijgen af. En dan in de zomer van augustus is er een tweede lichting vijgen. De vijgenboom is een boom die altijd vrucht draagt. Maar hier in de gelijkenis is er dus wat aan de hand.
Op een gegeven moment komt de eigenaar om de vruchten op te halen om die te kunnen verkopen. Dat doe je als ondernemer. Je investeert in iets, dat hopelijk zal renderen, zodat je producten later kunt verkopen, winst kunt maken, om in je levensonderhoud te voorzien en te kunnen investeren voor de toekomst. De eigenaar is benieuwd. Maar als hij komt, blijkt dat er geen enkele vrucht te zijn. Geen vrucht, geen opbrengst, geen inkomen. Je voelt de spanning. Hoe zal het gaan met de onderneming. Is ze rendabel? De eigenaar gaat naar de boom, steekt zijn hand onder de bladeren, maar vindt helemaal niets. Geen vrucht. Dat is teleurstellend. Want het is niet de eerste keer. Het is al een paar jaar hetzelfde liedje. Elke keer weer levert de boom helemaal niets op. Elk jaar dezelfde gang. Elk jaar hetzelfde resultaat. De eigenaar is erg geduldig geweest. Hij heeft gezorgd dat aan alle voorwaarden is voldaan. Het heeft de vijgenboom aan niets ontbroken. De wijngaardenier houdt ook nog eens een oogje in het zeil. Wat kan hij nog meer doen om te zorgen dat zijn boom vrucht draagt? Hij heeft al zoveel geduld gehad. Hij is teleurgesteld. Dit heeft helemaal geen zin. Je kunt de grond wel voor iets beters gebruiken. Er is maar één conclusie mogelijk: omhakken die boom!
3. Over en uit
Nou, dat moet voor de mensen die luisteren een schok geweest zijn. Hak die boom om! Waarom? Omdat die vijgenboom symbool staat voor Israël. Elke gelovige Israëliet kende dat beeld. Het lied van Jesaja 5 over de wijngaard klinkt op de achtergrond mee.
Een lied speciaal gemaakt om te zingen bij de oogst. Om de bijzondere zorg van God voor zijn volk te bezingen. Hij had namelijk het op een vruchtbare plek geplant, omringd door een muur, met uitkijktoren voor als er gevaar dreigde, een persbak voor de druiven. Wat had God allemaal niet voor zijn volk over gehad. Het had hen aan niets ontbroken. Maar na het lied begint de profeet te spreken. De toon wordt ernstiger. Want de wijngaard waar zoveel zorg aan besteed is, brengt zure en bittere druiven voort. God had er zoveel van verwacht, maar zonder resultaat. Een vruchteloze onderneming. Hij verwachte goed bestuur, maar het werd bloedbestuur; rechtsbetrachting maar het werd rechtsverkrachting. Geen echte liefde tot God en de naaste. Het volk bekommert zich niet meer om de eigenaar. Met als gevolg dat Hij zijn handen er van aftrekt. De wijngaard zal aan de wilde dieren overgegeven worden en te gronde gaan.
Met dat Jezus dus deze gelijkenis vertelt, krijgen de mensen ineens door: dit gaat niet over een minibedrijf, dat verlies draait. Dit gaat over ons! Wij zijn die wijngaard, die vijgenboom. Als een donderslag bij heldere hemel dringt de boodschap tot hen door. Ze denken terug aan de bijzondere zorg en leiding van God. Zijn geduld en zijn genade. Uitgeleid uit Egypte. Door de woestijn geleid. Het beloofde land in, daar geplant, maar wat heeft het eigenlijk allemaal opgeleverd? Met deze gelijkenis zegt Jezus dat het voor God een vruchteloze onderneming is geweest. Er waren geen vruchten van geloof en bekering, van liefde en gehoorzaamheid. Geen oprechte liefde tot God en de naaste. Er is maar een conclusie mogelijk: hak die boom maar om!
Een heftig woord. En dat wordt nog versterkt door de context. Jezus is in een vinnig gesprek verwikkeld. Hij geeft weliswaar onderwijs, maar het gaat er stevig aan toe. Er is veel weerstand bij de mensen tegen wat Hij zegt. Daarom valt ook een paar keer het woord ‘huichelaars’. Ze werpen Jezus het voorval van de Galileeërs voor de voeten. Mensen uit Galilea die in Jeruzalem kwamen offeren, vermoedelijk bij het Paasfeest, en die tijdens het offeren in opstand kwamen tegen de aanwezigheid van de Romeinse soldaten. Pilats had direct fors in gegrepen. Hij had hen zonder pardon gedood. Volgens de Farizeeën was dit alles een straf van God op de zonde. Eigen schuld. Daar hadden ze het naar gemaakt. Nee, zegt Jezus dat mag je niet zeggen. En hij noemt nog een ander drama, dat onlangs gebeurde. De toren bij Siloam, die omgevallen was, en waarbij 18 mensen om het leven kwamen. Jullie mogen niet zeggen, dat dit hun eigen schuld is of denken dat deze mensen grotere zondaren zijn. Blijkbaar werden deze verwijten Jezus voor de voeten gegooid. Mensen probeerden zo door allerlei theologische discussies en tegenwerpingen, het appel dat Jezus op hen doet, om vrucht te dragen voor God, van zich af te houden. Vruchten van bekering en geloof. Daarom zegt Jezus twee keer: ‘als u zich niet bekeert, zult u allen evenzo omkomen.’ Dat zegt Jezus niet tegen zoekers, mensen die belangstelling hebben voor het geloof, tegen mensen die twijfelen. Nee, dan klinkt de hartelijke uitnodiging: komt tot Mij, Ik zal je rust geven. Maar tegen mensen uit Israël, mensen van het volk van God, die ervan weten, die Hem bekritiseren, die de boodschap van God van zich afduwen, tot hen klinkt deze waarschuwing: als je mijn Woord niet hoort en steeds van je afduwt, loop je het grote gevaar om om te komen, net als deze mensen.
‘Toen zei de eigenaar tegen de wijngaardenier: Zie. Ik kom nu al drie jaar vrucht zoeken aan deze vijgenboom en vind die niet. Hak hem om.’
Als je levensboom jaar in jaar uit geen vrucht draagt voor God, dan wordt hij een keer omgehakt. Het kan niet anders of die boodschap moet ingeslagen zijn als een bom.
4. God zoekt dus vrucht
Gemeente, dit woord van Jezus stemt dus tot nadenken. Als de eigenaar komt om te zoeken naar vrucht, als hij zijn hand steekt onder de bladeren, vindt Hij dan vruchten? En zo ja, welke vruchten vindt hij dan? Dat is een persoonlijke vraag en ook een vraag voor ons als gemeente.
Persoonlijk. Wat heeft het Woord uitgewerkt in ons leven? Al die preken die we hoorden en bijbelstudies waar we aan deelnamen. Kreeg de Geest ruimte in ons leven? Of hielden we het appel van het Woord van ons af? Is de liefde tot onze Heiland gegroeid in het afgelopen jaar? Meer van Hem en minder van mijzelf. Of was ik druk met mijn eigen plannen en projecten? Hoe staat het met het gebed in ons leven? Met het omzien naar elkaar? Mocht God meedoen in de keuzes die wij maakten?
Als gemeente. Als Sint Jansgemeente zijn we een vijgenboom met veel blad, met veel activiteiten, een gemeente waar van alles te doen is, op de clubs en kringen, met vergaderingen en commissies, veel groene bladeren, maar is er ook vrucht? Wat heeft het evangelie onder ons uitgewerkt? Hebben wij mensen bij Jezus gebracht? Heeft de stad kunnen merken dat hier een levende kerk is? Een gemeente die er naar verlangt om tot zegen voor anderen te zijn. Hebben we de liefde van God ook doorgegeven en voorgeleefd? Of waren er slechts wrange vruchten? Weinig uitstraling, weinig vreugde, of echt geloofsvertrouwen en liefde voor Christus?
Als de Heer van de oogst komt, zal Hij dan vruchten van oprecht geloof (van Jezus houden en Hem niet kunnen missen), van toewijding en gehoorzaamheid vinden? Zo niet, dan zal onze boom omgehakt worden, zegt Jezus.
5. Maar dan de wijngaardenier
Maar dan ineens is daar de wijngaardenier. Hij stond tot nu toe aan de zijlijn. Maar Hij stapt naar voren en spreekt de eigenaar tegen. Hij pleit voor de vijgenboom. Geef hem nog even tijd. Laat hem nog een jaar staan. Ik zal hem extra bemesten en voor hem zorgen. Misschien dat hij dan vrucht draagt. Geef hem nog een kans. Voor hem is de vijgenboom meer dan een stuk hout.
In de wijngaardenier zien we het beeld van de Heere Jezus. Jezus die bij zijn Vader pleit voor de onvruchtbare vijgenboom. Jezus die om uitstel vraagt bij zijn Vader. De wijngaardenier die als advocaat optreedt voor de vijgenboom, voor de wijngaard van Israël, voor de gemeente en voor mij.
De gelijkenis heeft een open einde. Hoe zal het zijn als de eigenaar terugkomt? Als Hij zijn hand onder de bladeren steekt, zal Hij dan wel de gewenste vrucht vinden of zal Hij de boom dan laten omhakken? Of de kandelaar van de gemeente wegnemen?
6. De vruchteloze boom is het kruis
Als de eigenaar na verloop van tijd komt en de gewenste vrucht niet vindt, dan laat Hij de boom omhakken. Maar weet u, nog een keer die wijngaardenier. Ik kan het exegetisch niet helemaal uit de tekst halen, maar ik stel mij voor, dat als de boom wordt omgehakt, dat dan de wijngaardenier naar voren treedt, en de boom met beide handen pakt. En dat Hij die boom op zijn rug neemt en wegdraagt, op weg naar Golgotha. De vruchteloze boom, dat is het kruis dat Jezus draagt. Wij zijn Zijn kruis.
Ik ziet het evangelie voor me: de wijngaardenier draagt de boom tot op Golgotha. Het is dor hout. Jezus is onderdoor gegaan aan de vruchteloosheid van Gods volk, aan de zonde, maar Hij heeft die boom vast gehouden, tot het bittere einde. Uit liefde voor zijn volk, voor de gemeente, voor u, jou en mij, heeft Hij verzoening gedaan. Dat is het wonder van het kruis! Die dorre en vruchteloze boom, wordt op de schouders van Jezus tot een levensboom! Uit het dorre hout komen nieuwe kiemen van leven. De dorre boom wordt door Jezus een boom des levens!
7. Leven vanuit het kruis
En dat is geheim van de genade van God. Hij zorgt er voor, dat er aan onze levensboom vruchten kunnen groeien. Dankzij het kruis. En alleen door het kruis, kan de dorre boom van ons leven tot bloei komen en vrucht dragen. Wat zijn de goede vruchten die groeien aan de boom?
Liefde, vreugde en vreugde. Geduld, vriendelijkheid en goedheid. Geloof, zachtmoedigheid en zelfbeheersing. (Gal. 5:22).
Doopouders, vandaag dopen wij jullie kinderen. We hebben erover gesproken, waar komt het op aan in de geloofsopvoeding. Jullie brieven zeiden daar mooie dingen over. Maar vanmorgen leg ik de vinger bij wat het allerbelangrijkste is, dat wij en onze kinderen de Heere Jezus kennen. Laat dat de focus zijn, telkens weer, in alles wat je doen.
Want alleen door Jezus, door met Hem verbonden te zijn, kan ons leven vrucht dragen. Mag dat de uitnodiging zijn aan ons allemaal: Heere Jezus, laat mijn leven vrucht dragen voor U, in mijn werk, thuis, buurt, onder vrienden. Het draait in de kerk en in het geloof om Jezus alleen. Want het is uit Hem, en door Hem en tot Hem. Alleen zo kan een uit zichzelf onvruchtbare boom vrucht dragen voor God en onze naaste. Amen.