Datum: 18 april 2019
Download PDF
1. Johannespassion
Vanavond kijken een paar miljoen Nederlanders naar de Passion inDordrecht. Ze zien fragmenten van het lijdensverhaal van Jezus, omlijst door hedendaagse muziek. Wat je er ook van vindt, het is bijzonder dat zoveel mensen hier naar kijken. Wij staan vanavondstil bij de passion van Johannes. Hetlijdensverhaal zoals Johannes dat vertelt. Het is een verhaal vol lijden en tragiek. Maar de grootste tragiek is niet het lijden van Jezus, maar het feit dat mensenHem niet erkennen als Koning. De koning die gekomen is om mensen te redden en een rijk van vrede te stichten.
Voor Johannes is het koningschap van Jezus een belangrijk thema. Meer dan 10keer komen we deze uitdrukkingin de laatste hoofdstukken tegen. Waar alles draait om het lijden van Jezus, spreekt Johannes over zijn koningschap. Johannes kijkt met een andere bril naar de dingen die met Jezus gebeuren. Hij spreektover het lijden van Jezus in termen van verheerlijking. Deandere evangelisten vertellen dat Jezus overgeleverd en ter dood gebracht zal worden. Johannes volstaat te zeggen, dat Jezus verheerlijkt zal worden. Ondanks het bittere lijden dat Jezus treft, ziet Johannes Hem met koninklijke waardigheid. Als je goed kijkt, schittert door het lijden heen de glorie van Jezus alskoning.
2. Jezus is een lastpost
Het proces is al even bezig. Gisteren hebben we in de versper het eerste deel gelezen. De Joodse leiders proberen Jezus uit de weg te ruimen. Zijn aanwezigheid en onderwijs is hen een doorn in het oog. Hij verstoort de orde. Is veel te kritisch op de tempel en op de traditie. En wat misschien nog wel het meest erge is, Hij claimt de zoon van God te zijn. Vers 7: Hij heeft zichzelf Gods Zoon gemaakt. Hij handelde als God. Hij sprak met het gezag van God. Hij vergaf mensen hun zonden. Dat mag God alleen. Dus Jezus is fout. Hij overtreedt de wet. Hij moet sterven. Dat is de Joodse aanklacht.
Pilatus schrikt ervan – lezen we in vers 8 – hij wordt bevreesd als hij deze aanklacht hoort. Als Romein was Pilatus bijzonder bijgelovig. Er waren allerlei verhalen in de omloop over goden die in menselijke gedaan de aarde bezochten en over bijzondere macht beschikten. Daar moest je je handen niet aan branden. En als Pilatus iets hoort over een godenzoon, stormt hij naar binnen. Vers 9: Jezus, waar kom je vandaan? Ben je misschien …? Jezus zwijgt en de angst bij Pilatus blijft. Ik heb macht je te laten kruisigen. Kom op geef antwoord. De macht die je hebt, heb je van Boven ontvangen, zegt Jezus. Ook hier weer zo’n fijne hint, dat God de regie in dit alles heeft. Pilatus wil zijn handen er niet aan branden. Hij keert terug tot de Joodse leiders. Deze zijn slim en formuleren hun aanklacht anders.
3. De koning!
Hij heeft zichzelf koning gemaakt, zeggen ze nu. Ze formuleren hun aanklacht niet langer in godsdienstige termen maar in in politieke. Daar zal Pilatus toch wel voor zwichten. Je wilt toch wel een vriend van de keizer zijn. Een amicus caesaris. Dat was een erenaam voor romeinse burgers. Een titel voor hooggeplaatsten. Die zal Pilatus toch zeker niet willen verliezen. Wie in een goed blaadje stond bij de keizer, kon op een glanzende carrière rekenen. Zo was Pilatus zelf ook omhoog geklommen. Hij was zoon van een arme slaaf, maar had het tot gouverneur geschopt. Door ellebogenwerk en vriendjespolitiek. Hij wil onder geen beding zijn positie in gevaar brengen. De Joodse leiders zetten voor Pilatus de zaak op scherp. Ze dwingen Pilatus omkleur tebekennen. Waar sta je Pilatus? Ben je een vriend van de keizer?Of wil je een vriendzijn van de zoon van God. Kies dan heden wie je dienen zult.
Dat is elke keer weer de beslissende keus. Ook voor ons trouwens.Het evangelie laat het niet in het midden: het is zwart of wit. Je bent voor Jezus of er tegen? Zeg je ja tegen Jezus, dan zul je leven. Kies je tegen Hem, dan rest je de dood. Dood of leven houd het evangelie ons voor. Kies dan het leven! Kies voor Jezus!
4. Proclamatie
Pilatusgaat op zijn rechterstoel zitten. Aan de ene kant staat Jezus. Aan de andere kant staan de woedende leiders van het volk. Dan spreekt Pilatus de woorden – vers 14 – zie uw Koning! Pilatus zegt het spottend. Hij wil de Joden treiteren. Ze wachten op een koning, de Messias, die hen zou bevrijden van de Romeinen, die vrede zou brengen. Nou hier staat Hij. Een bloedende gestalte. Niets is zichtbaar van zijn koninklijke heerlijkheid. Pilatus is zich er niet eens van bewust, maar met de woorden ‘Zie uw Koning’, proclameert hij officieel Jezus als Koning. Wat een officiële veroordeling had moeten worden – en het feitelijk in de ogen van de Joodse leiders ook is – is een officiële proclamatie van Jezus als Koning.
Zie je – zegt Johannes – wat er gebeurt? Is het niet bijzonder, om dit uit de moment van een heidense leider te horen? Het is zo bijzonder deze proclamatie, dat Johannes er de plaats, de dag en het tijdstip erbij aantekent. In vers 13: Lithostrotos (Gabbatha), de marmervloer waar de rechterstoel van Pilatus staat. Dat was de plaats waar het allemaal gebeurde. De dag: voorbereiding van het Paasfeest. De 14eNissan, de dag dat de huizen van al het zuurdeeg gereinigd moesten worden. En de tijd: het zesde uur. Rond die tijd werden in de tempel de paaslammeren geslacht voor het pesachmaal, later die avond. Op dat moment, op die plaats, op die dag, onthult Pilatus Jezus ware identiteit: Jezus is de Koning der Joden.
5. En toch: Hij is het!
Een groter contrast is er niet denkbaar. Zoals Jezus daar staat. Zijn rug helemaal kapot geslagen. Zijn mantel onder het bloed. Zijn hoofd met doornenkroon. Scherpe doorns in zijn huid. Ook daar bloed. Blauwe plekken van de slagen. Gebutst en gedeukt. Zo staat Jezus daar. Hij had geen gedaante dat wij Hem begeerd zouden hebben, zegt Jesaja. Hij is het Lam dat de zonde van de wereld wegdraagt. Hij staat daar als geslacht. En toch, zegt Johannes, kijk goed: Hij is de Koning van Israël, de Messias, de redder van de wereld. Zie uw koning!
Maar zie je het ook? Dat Jezus koning is. Je moet wel goed kijken. Het ligt niet voor de hand. Juist daarom kan het ook een geweldige aanvechting zijn. Dat Jezus op deze manier koning is. Dat Hij daar niet staat in zijn volle glorie, maar als de lijdende knecht van God. Hij had een legioen engelen ter hulp kunnen roepen. Hij had met een woord alle machten van het kwaad kunnen vernietigen, maar Hij deed dat niet. God had in een keer machtig kunnen ingrijpen, en alles naar zijn hand kunnen zetten, maar Hij doet het niet.
Dat kan je soms in je eigen leven ook geweldig aangrijpen. Dat God de macht heeft om dingen te veranderen, in je levensgang een keer te brengen, maar Hij doet het niet. De teleurstelling, de pijn, de moeite en zorgen ze blijven. Wat een aanvechting kan dat zijn. Een hele worsteling soms. Soms ben je er helemaal klaar mee. Als het zo moeilijk gaat, dan hoeft het voor mij niet. Al deed je belijdenis, vierde je het HA, al was je dominee, en geloofde je het heilig, en toch, wat kan het knagen van binnen. Waarom deze weg? Als het anders kan, waarom laat Hij dit dan zo gebeuren? Als je niet oppast, kan het je zomaar beheersen.
Dan is het goed dat je hier in de kerk bent vanavond. Kijk nog eens goed zegt Johannes, tegen je. Zie je Jezus? Hij is het! Waarom gaat Jezus dan deze weg? Omdat Jezus het oordeel van God draagt over onze zonde. Over onze vruchteloosheid, eigengereidheid, ons gebrek aan geloof en vertrouwen. Jezus lijdt, zodat de machten van het kwaad kunnen uitwoeden, net als bij een hevige brand, als deze niet bijtijds geblust wordt (zoals bij het drama van de Notre Dame in Parijs), na verloop van tijd verliest het vuur zijn kracht. Jezus lijdt, om de zonden te boeten, om verzoening te doen. Hij draagt de zonde van ons mensen, uit liefde voor ons. De weg die Jezus gaat, is voor ons tot redding.
Het formulier vat het samen: Hij liet zich binden, om ons te ontbinden. Hij werd verlaten, opdat wij nooit meer door God verlaten zouden worden. Hij is gestorven om ons in zijn leven te laten delen.
Daarom ondergaat Jezus alles gewillig. Als je goed leest, als je goed kijkt naar Hem vanavond, dan moet dat je hart wel raken. Misschien dat we het wel nooit met ons hoofd zullen begrijpen, maar het avondmaal wil het ons laten proeven vanavond, met brood en met wijn. Kijk goed. Proef aandachtig. Zie de Koning, Hij nodigt u aan zijn tafel. Kom zegt Hij. Alle dingen zijn gereed. Jezus staat voor u en zegt tegen u: Kijk eens wat ik voor u heb: verzoening en vergeving, en mijn belofte: Ik zal er voor je zijn. Elke dag van je leven. Wat een onvoorstelbare liefde. Dank u Here Jezus. Amen.